L’EXAMÈN

Coma faía esquasi jamai, Francés Meneguet, expeditor de 42 ans, anèt un après‑dinnar pilhar Carlin, lo tèrç dei sieus enfants, que à quatre oras e mièja sortia de l’escòla elementària.

Laissèt la veitura un pauc avant lo portau, intrèt dins lo vestibule dont una quantitat de maires s’amolonàvon à asperar.

Dins aquela escòla, avia estudiat, eu finda, quora èra pichon; ma s’en sovenia pas gaire.

Passat lo vestibule, anèt donar una ulhada dins la cort dont, d’un temps, faíon la gimnastica; aüra, tot èra cambiat, e li s’estendíon doi rectangles d’èrba embé quaucu aubrets maigrolins. Per li fenèstras barradi tot à l’entorn filtrava un gròs zonzon; finit lo cors, lu pichoi si preparàvon à sortir.

Pròpi à‑n‑aqueu moment, de l’autre costat de la cort, dont si durbia una larga corsia, s’audèt quauqu’un que sonava:

- Meneguet!

Èra un òme jove, bessai un magistre, que pareissèt dins lo passatge e, en cercant dau regard, tornèt dire:

- Meneguet! Meneguet!

‑ Cèrcon lo pichon, pensèt. Que li sigue capitat quauqua ren?

Coma si sentia un pauc en causa, traversèt la cort d’un pas rapide, ben que saupesse que si devia pas.

Auguèt lo temps de devistar lo magistre que s’alunhava per un lòng corridor e totjorn sonava à votz auta:

- Meneguet!

Forcèt lo pas per lo rejónher. Ma arribat au fond, lo magistre entrèt dins una sala.

Tant leu que foguèt davant aquela poarta, Meneguet auguèt un estrange sovenir. Pròpi aquí dintre ‑ li revenguèt en memòria d’un còup solet ‑ avia passat l’examèn dau certificat d’estudis. Un examèn, pura, qu’èra restat à mitan. Aüra, s’en sovenia beu clar: s’èra à pena assetat davant lo taulier de la comission que dau sieu l’èron vengut sonar perqué son paire anava mau.

Après, lu sieus recòrds si perdíon. Segur, aquela èra estada la sieu darriera espròva à l’escòla. Son paire èra moart, eu avia pas plus estudiat ni temptat un autre còup l’examèn.

Meme sensa lo certificat d’estudis, avia sauput faire de camin parier. Li «Messatjarias Meneguet», aüra, èra quauqua ren! Sensa minga esfoarç, si seria poscut crompar l’escòla tota, m’ai bancs, li magistras, lu magistres, lo portier e lo director.

‑ Que lo mieu Carlin sigue dintre d’aquesta sala?  si demandèt, vist qu’audia pas plus cridar lo sieu nom.

Encuriosit, durbèt un pauc lo batent e restèt nec: à la lutz frèia d’una lampa electrica que pendia dau plafond (calat lo sera, lo rèsta de la sala èra dins l’ombra) quatre òmes d’atges divèrs èron assetats à un lòng taulier, qu’asperàvon, mé de registres, de libres, de fuèlhs blancs. De l’autre costat, en faça, li èra una cadiera vuèia. Tot cen que s’alestisse generalament per lu examèns.