L’esperit uman t’a d'aqueli capacitats insospectadi sovent amagadi au mai escur de l'èstre,e pura son una vertadiera riquessa, pas gaire conoissuda...E lo gaubie la malícia dei prèires son sensa dubi tra li reüssidas mai perfècti e acabadi de la divina Creacion ! . . .

D'aqueu temps que Joan Baussan, se cresèm cen que nos en di lo trobaire Bertran de Lamanon, avia en carga l'arquivescat d'Arle e lu sèt pecats mortaus, li èra en Crau un curat que donava coar e ànima per lo ben dei sieus parroquians.

Cada an, quora lu pastres s'en tornàvon de l' amontanhatge, si faía una fèsta pròpi sensacionala (qu'aqueli que si fan au jorn d'encuèi, per tant bèli que sígon, à costat sèmblon ben tristi !). Si manjava, si buvia, si balava e si cantava nuèch e jorn fins tant que n'i en restava un que si saupesse tenir drech sus li sieu cambas.

Tot començava emb una procession. Quora lu pastres èron toi radunats embé lu sieus estròps, lo prèire pilhava plaça en tèsta dei òmes e dei bèstias, laissant la tièra dei fedels darrier li feas. E lo Sant èra ja frust d'èstre ensin carrejat à cada còup, que faguesse soleu ò pluèia...

Après la procession, li èra la messa. E lo brave prèire, dins lo sieu sermon, si planhia cada an, perqué la sieu glèia s'en anava en doga e degun lo volia ajudar:

“Fague Dieu Omnipotent que si poasque far quauqua ren per lo teule que menaça totjorn de mai !... Fague Dieu Omnipotent que cu lo sièrve poasque durmir à la sosta !... Fague Dieu Omnipotent que lo vièlh cloquier demòre drech encara fins à l'an que vèn !... Fague Dieu Omnipotent que si poasque durbir à la generositat lo coar dei rics dau país!...”

Ensin, un an après l'autre, à la sieu prèdica per la fèsta dei pastres, lo brave curat ajonhia quauqua ren, ma, lo cau ben dire, sensa gaire reviscolar la generositat dei sieus parroquians.

Pi, un beu jorn, per respoandre ai sieus laments que la finissíon plus, un òme ric e potent, bessai vergonhós de s'audir dire qu'en plaça d'amolonar totjorn de mai auria augut totplèn de meriti à ajudar la Glèia - tant per la mantenença dei sieus edificis  que per finançar li Crosadas-,li diguèt:

“Paire, li Crosadas, ieu dii que tot aquò es pas ren qu'una guèrra coma toti li autri, mai politica que de religion. E siéu pas defendèire dei guèrras : son toti bruti e marridi. Pura, ai amassat una granda fortuna, que la mi poarterai pas en lo cròs, coma l'avètz dich tant sovent. Aüra que mi fau vièlh, ieu que siéu totjorn estat racho coma pas doi, ieu qu'ai pas jamai ren fach per sauvar la mieu ànima pensi l'ora venguda de faire vèire enfin qu'ai pas lo coar fach de pèira”.

Lo curat si pensava ja que, venent d'un òme parier, una tala confession escondia de segur quauqua ren. Ma laissèt l'òme contunhar: 

“Doncas, siéu d'acòrdi per vos ajudar. Ma siéu pas òme à ofrir ensinda cen qu'ai augut tant de mau à mi ganhar. Perqué l'argent non si dona : cau trabalhar e sudar per lo si ganhar, e mi plàson pas aquelu que son totjorn à plorar per demandar una caua ò l'autra ...”

“Dignus est operarius cibo suo, l'obrier merita lo sieu manjar, Matieu X, 10" , faguèt lo curat.

“Pròpi” , diguèt l' òme. “Finda,vos prepaui un mercat”.

“Se non es embé lo Diau, vos escoti embé plaser, mon boan senhor», respondèt lo curat.

“Non”, repilhèt l'òme. “D'aquel afaire,lo Diau es completament en defoara. Vaquí de que s'agisse: dimènegue, à la fèsta dei pastres, s’anonça la presença d'un enfant dei Comtes de Provença; e ieu ai besonh de la sieu ajuda per un afaire que devi tractar. E... coma dire ?... Per qu'augui aquela ajuda, cau remplir una condicion : que fagui parlar mai que mai de la noastra region”.

“Li vèni, li vèni. Ai trovat un mejan de vos faire reparar la voastra glèia tot en mi faguent ganhar l'argent que mi fa mestier. Per aquò faire, ai mandat un varlet au casteu dei Comtes, e ai fach dire que vos avii demandat de prononçar lo mai que porrètz lo nom de la Crau en la voastra prèdica”.

“Aquò, lo poadi bessai faire”, faguèt lo curat. “Naturalament, se la mieu glèia n'en pòu tirar avantatge”.

“Li arribi. Farèm una caua : cada còup que dirètz «Crau», lo mieu afaire s'endralherà un pauc plu ben; e serà normau, de segur, que siguètz guisardonat. Vos donerai un escut à cada fes. Ensinda, se sauprètz faire moastra de gaubi e d'invencion, aurètz una bèla pichina soma per realisar tot cen que vorrètz dintre la voastra glèia”.

Lo prèire foguèt d'acòrdi. Eu qu'avia tant e tant rampelat la generositat dei sieus parroquians! Finalament, quauqu'un l'avia audit e li prometia la sieu ajuda ! Pensèt:

“Un escut à cada còup que prononcerai lo nom de «Crau», vau la pena : cau que lo digui tant qu'aurai encara de foarça e d'alen !”

Arribèt lo dimènegue que si devia debanar la fèsta dei pastres. Lo prèire, dins una prèdica d'una longuessa pas jamai audida, placèt de rups e de rups de «Crau»:

“Noastre Senhor Jèsus-Cristo vòu tant de ben à la Crau, aquela Crau dont siéu urós de viure, aquela Crau dont siam encuèi, aquela Crau que..."

E cada còup si virava vèrs la Crotz e diía,à despart:

“E un escut de mai !”

Finalament, en cap à doi oras e à quaucu centenaus de «Crau» lo brave curat si retrovèt à cort d'ideas, qu'avia utilisat toti li possibilitats que conoissia.

Aquí, Dieu lo vorguèt ajudar (ò alora lo prèire avia mai de malícia que lo mai furbo dei evesques...). Ma, mentre toi s'asperàvon una clavadura, la prèdica repilhèt mai que mai:

“Crau, bèla Crau, beu país de Crau, la mieu polida Crau, siés tant meravilhoa que lu corpatàs, quora pàsson sobre de tu, màncon pas de ti saludar, e si méton toi à faire : crau, crau, crau,...”

E lo curat contunhèt ensinda fins à perdre l'alen e la votz, à tau ponch que non posquèt plus parlar per au manco doi setmanas.

La sieu borsa non posquèt contenir toi lu escuts. Laissèt la sotana, e menèt granda vida, au grand desespèr de tota la capelanilha de la region (si cuènta encara ai joves seminaristas l'istòria d'aqueu curat que l'argent, aqueu marrit mèstre endemoniat, li faguèt perdre la sieu religion).

Per lo senhor que li avia tengut l'escomessa, foguèt pas parier ! Tot lo vesinatge s'en regaudissèt per d'ans e d'ans,e venguèt tant paure que, crudèla ironia dau destin! si faguèt monge per aver de que manjar e poder sobreviure en entanant lu sieus regrets darriers lu barris espés d'un monastèri...

La promiera leiçon de retenir es que la caritat si deu pas mercejar, si pòu pas èstre dins lo meme temps mercadier e boan cristian.

La segonda leiçon es que si cau maufidar denan tde faire Miqueu l'ardit, perqué lo furbo tròva totjorn un furbàs que lo saup enganar...